به منظور جلوگیری از آلودگی محیط زندگی و جمع آوری و هدایت فاضلاب ساختمان به محل دفع، نیاز به یک سیستم لوله کشی است. در طرح این سیستم باید کمترین طول لوله در نظر گرفته شود. همچنین تدابیری به منظور دفع سریع فاضلاب و جلوگیری از گرفتگی در مسیر فاضلاب پیش بینی شود، از جمله می توان به استفاده از لوله هایی با قطر مناسب، شیب بندی مناسب لوله ها و استفاده از وصاله های ۴۵ درجه (زانو، سه راه و…) اشاره کرد.

اجزای اصلی سیستم جمع آوری فاضلاب خانگی:
سیفون ۱: وسیله ای است که از یک طرف به وسیله بهداشتی و از طرف دیگر به شاخه افقی فاضلاب اتصال دارد. وجود آب در داخل سیفون باعث جلوگیری از عبور هوا و گاز درون شبکه به داخل ساختمان می شود.
لوله افقی فاضلاب: از این لوله برای انتقال فاضلاب از سیفون به لوله قائم فاضلاب استفاده می شود.
لوله قائم فاضلاب: فاضلاب از طریق لوله های افقی هر طبقه وارد لوله قائم شده به طرف پایین حرکت می کند.
لوله هواکش: برای ایجاد ارتباط شبکه فاضلاب با جو و تخلیه گاز و هوای درون شبکه به بیرون می باشد و یکی از مهم ترین قسمت های شبکه لوله کشی فاضلاب است که تا روی بام امتداد می یابد.

شکل۱ : اجزای یک سیستم فاضلاب

مقدمه و تعاریف

این استاندارد به استناد ماده ۵ آیین نامه جلوگیری از آلودگی آب و با توجه به ماده ( ۳) همین آیین نامه و با همکاری وزارتخانه بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، نیرو، صنا یع، معدن و فلزات، کشور و کشاورزی توسط سازمان حفاظت محیط زیست تهیه و تدوین گردیده است .

در این استانداد تعارف و اصطلاحاتی که به کار رفته است به شرح ذیل می باشند .

– آب سطحی : عبارت است از آبهای فصلی یا دائمی ، دریاچه ها طبیعی یا مصنوعی و تالابها .

– چاه جاذب : عبارت است از حفر ه یا گودالی که قابلیت جذب داشته و کف آن تا بالاترین سطح ایستابی حداقل ۳ متر فاصله داشته باشد.

– ترانشه جذبی : عبارت است از مجموعه ای از کانال های افقی که فاضلاب به منطور جذب در زمین به آنها

تخلیه شده و فاصله کف آنها از بالاترین سطح ایستابی حداقل ۳ متر باشد .

– کنار گذر : کانالی است که فاضلاب را بدون عبور از بخشی از تصفیه خانه یا کل آن به بخش دیگر و یا

کانال خروجی هدایت کند .

– نمونه مرکب : عبارت است از تهیه یک نمونه ۲۴ ساعته از نمونه هائی که با فواصل زمانی حداکثر ۴ ساعت

تهیه شده اند .

ملاحظات کلی

• تخلیه فاضلابها باید بر اساس استاندار هایی باشد که به صورت حداکثر غلظت آلوده کننده ها بیان می شود

و رعایت این استانداردها تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست ضروری است .

• مسئولین منابع آلوده کننده باید فاضلابهای تولید را با بررسی های مهندسی و استفاده از تکنولوژی مناسب

و اقتصادی تا حد استانداردهای تصفیه نماید .

• اندازه گیری غلظت مواد آلوده کننده و مقدار جریان در فاضلابها باید بلافاصله پس از آخرین واحد تصفیه

ای تصفیه خانه و قبل از ورود به محیط انجام گیرد .

• اندازه گیری جهت تطبیق با استانداردهای اعلام شده قبل از تاسیسات تصفیه فاضلاب باید بر مبنای نمونه

مرکب صورت گیرد. در سیستم هائی که تخلیه ناپیوسته دارند اندازه گیری در طول زمان تخلیه ملاک خواهد بود .

• لجن و یا سایر مواد جامد تولید شده در تاسیسات تصفیه فاضلاب قبل از دفع بایستی به صورت مناسب تصفیه شده و تخلیه نهائی این مواد نباید موجب آلودگی محیط زیست گردد.
• فاضلاب تصفیه شده باید با شرایط یکنواخت و بنحوی وارد آبهای پذیرنده گردد که حداکثر اختلاط صورت

گیرد .

• فاضلاب خروجی نبایستی داری بوی نامطبوع بوده و حاوی کف واجسام شناور باشد .
• رنگ و کدورت فاضلاب خروجی نباید ظواهر طبیعی آبهای پذیرنده و محلی تخلیه را به طور محسوس تغییر

دهد.

• روش های سنجش پارامترهای آلوده کننده بر مبنای روشهای ذکر شده در کتاب Standard Methods for the Examination of Water and Waste Water خواهد بود .
• استفاده از سیستم سپتیک تانک و ایمهوف تانک با بکارگیری چاهها و یا ترانشه های جذبی در مناطقی که

فاصله کف چاه یا ترانشه از سطح آبهای زیر زمینی کمتر از ۳ متر می باشد ممنوع است .

• ضمن رعایت استاندادهای مربوطه خروجی فاضلابها نباید کیفیت آب را برای استفاده های منظور شده تغییر دهد .
• رقیق کردن فاضلاب تصفیه شده یا خام به منظور رسانیدن غلظت مواد آلوده کننده تا حد استانداردهای اعلام شده قابل قبول نمی باشد.
• استفاده از روشهای تبخیر فاضلابها با کسب موافقت سازمان محیط زیست مجاز است .
• استفاده از کنار گذر ممنوع است ، کنار گذر هائی که صرفا جهت رفع اشکال واحدهای تصفیه ای بکار رفته و یا در زمان جمع آوری توام فاضلاب شهری با باران مورد استفاده قرار می گیرند مجاز است .
• تاسیسات تصفیه فاضلاب بایستی به گونه ای طراحی ، احداث و بهره برداری گردد تا پیش بینی های لازم

جهت به حداقل رسانیدن آلودگی در مواقع اضطراری از قبیل شرایط آب و هوایی نامناسب، قطع برق، نارسائی تجهیزات مکانیکی و … فراهم گردد .

آن دسته از فاضلابهای صنعتی که آلودگی آنها بیش از این استانداردها نباشد می تواند فاضلاب خود را با کسب موافقت سازمان بدون تصفیه دفع نمایند .۴

تبصره ۱- تخلیه با غلظت بیش از میزان مشخص شده در جدول در صورتی مجاز خواهد بود که پساب خروجی، غلظت کلراید، سولفات و مواد محلول منبع پذیرنده را در شعاع ۲۰۰ متری بیش از ده درصد افزایش ندهد.

تبصره ۲- تخلیه با غلظت بیش از میزان مشخص شده در جدول در صورتی مجاز خواهد بود که افزایش کلراید، سولفات و محلول پساب خروجی نسبت به آب مصرفی بیش از ده درصد نباشد .

تبصره ۳- صنایع موجود مجاز خواهند بود BOD5 و COD را حداقل ۹۰ درصد کاهش دهند.

تبصره ۴- درجه حرارت باید به میزانی باشد که بیش از ۳ درجه سانتیگراد در شعاع ۲۰۰ متری ورود آن، درجه حرارت منبع پذیرنده را افزایش یا کاهش ندهد.

تبصره ۵- تعداد تخم انگل(نماتد) در فاضلاب تصفیه شده شهری، در صورت استفاده از آن جهت آبیاری محصولاتی که به صورت خام مورد مصرف قرار می گیرد نباید بیش از یک عدد در لیتر باشد .

کلمات کلیدی : فاضلاب, استاندارد, آلودگی محیط زیست

ورود میلیون ها لیتر فاضلاب به رودخانه ها، دریاها و منابع آب زیرزمینی باعث آلودگی شدید و خطرناک محیط زندگی انسان و سایر موجودات زنده می شود. به منظور جلوگیری از انواع آلودگی ها، سیستم های جمع آوری فاضلاب مورد استفاده قرار می گیرد.

شکل ۱ اثرات ورود فاضلاب ها به درون رودخانه ها و دریاها

مهم ترین علل ضرورت جمع آوری و تصفیه فاضلاب عبارتست از:
۱ بالا آمدن سطح آب های زیرزمینی، به علت اینکه میزان تخلیه فاضلاب در آب های زیرزمینی با میزان برداشت از آب های زیرزمینی متناسب نیست، به طوری که ممکن است فاضلاب دفع شده در نقاط مرتفع شهر در پایین ترین نقاط شهر به سطح زمین برسد.
۲ آلودگی آب های زیرزمینی به علت دفع فاضلاب به روش غیر بهداشتی که مخاطرات بهداشتی زیادی را نیز به دنبال خواهد داشت.
۳ آلودگی خاک که در نتیجه، ترکیبات شیمیایی و عوامل بیولوژیکی (بیماری زا) از طریق زنجیره غذایی (خاک به گیاه، گیاه به حیوان، حیوان به انسان و یا گیاه مستقیم به انسان) به بدن انسان وارد می شود.
۴ صدمه به حیات آبزیان 

۵ عدم امکان استفاده مجدد از پسآب حاصل از تصفیه فاضلاب که باعث صرف هزینه های سنگین برای تأمین و انتقال آب می شود.

۶ به منظور تحقق اصل پنجاهم قانون اساسی (در جمهوری اسلامی ایران، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می شود و…) 

منبع: sakhtemoon.com

مطابق شکل ۱ آب های باران حاصل از بارندگی بر روی ساختمان را با لولهٔ جداگانه ای به نام لولهٔ آب باران (ناودان) جمع آوری و تخلیه می نمایند. لوله آب باران را به طور معمول به لوله تخلیه فاضلاب وسایل بهداشتی وصل نمی کنند زیرا ممکن است در عملکرد سیستم لوله کشی فاضلاب اختلال ایجاد نماید.

از جمله در اثر بارندگی شدید و تخلیه آب باران در لوله فاضلاب ممکن است آب سیفونهای وسایل بهداشتی تخلیه شود و یا در مواردی آب باران از محل سیفون های طبقه هم کف و یا زیرزمین وارد فضای ساختمان شود (شکل ۲).

 در معابر عمومی و فضاهای شهری محل هایی به منظور هدایت آبهای ناشی از نزولات جوی در معابر تعبیه می گردد و معمولاً بین پیاده رو و خیابان ساخته میشود. درشکل ۲ نمونه هایی از دهانه های ورود آب باران در خیابان را مشاهده می کنید.

شکل ۱ : مشکلات احتمالی تخلیه آب باران در لوله فاضلاب

شکل ۲ : جمع آوری آب باران

خصوصیات سطوح:
از آنجا که همواره حمام ها و سرویس های بهداشتی در معرض رطوبت هستند، باید درزگیری مناسبی بین مصالح کف و دیوار و همچنین بین مصالح و در، یا مصالح و پنجره ها صورت گیرد تا رطوبت دیر تر به دیوارهای عایق پشتی نفوذ کرده و احتمال نم کشیدن دیوار و یا تشکیل کپک در لایه های درونی دیوار کاهش یابد.

سطوح حمام به دلیل وجود رطوبت در معرض رشد انواع قارچ، میکروب و باکتری هستند بنابراین باید به آسانی قابل نظافت باشند. پوشش سقف یا قسمت های انتهایی دیوار نیز می بایست در برابر این نوع شرایط مقاوم باشد (معمولاً برای پوشش این قسمت ها از رنگ های روغنی و قابل شستشو یا مصالح جدیدی که به دلیل وجود انواع چسب یا رزین درون آنها مقاومت مطلوبی در برابر رطوبت دارند استفاده می شود).

پوشش کف فارغ از طرح و رنگی که دارد باید غیر لغزنده باشد. اما اگر فاقد این خصوصیت بود می توان با چند عدد لاستیک زیرپایی که در طرح ها و رنگ های بسیار متنوع در بازار موجود است این مشکل را برطرف نمود.

جاگذاری این لاستیک ها در مسیر رفت و آمد، یا کف وان یا زیر دوش اهمت بیشتری دارد. به خصوص در زمان استحمام کودکان و سالمندان. البته به دلیل تخلخل بسیار این لاستیک ها بهتر است پس از استحمام آنها را در محلی قرار دهید که هرچه سریع تر خشک شوند.

روشویی:
روشویی چه از نوع کاسه ای بوده و چه از نوع کابینتی باشد می بایست دارای اندازه ای مناسب جهت شستشو (حدوداً ۴۰ – ۶۰ سانتی مترطول و حداقل ۳۰ سانتی متر عرض) بوده و در اطراف خود دارای سطوحی وسیع و تخت برای قرار دادن اشیاء باشد. ارتفاع مناسب برای روشویی ۸۰ سانتی متر از زمین است. بهتر است عمق حوضچه برای روشویی کمتر از ۱۰سانتی متر نباشد. در مکان هایی که به دلیل کمبود فضا هنگام باز شدن در امکان برخورد آن با لبه روشویی وجود دارد معمولاً از روشویی های که لبه جلویی آنها منحنی است استفاده می شود. در سال های اخیر روشویی های سنگی که دارای طرح های فانتزی و جالبی نیز هستند به جز انواع سرامیکی آن بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند. این نکته را نیز به یاد داشته باشید که استفاده از روشویی های کابین دار علاوه بر یکپارچه سازی فضا و کمک به زیبایی آن می توانند محل مناسبی برای نگهداری از وسایل مورد مصرف در سرویس های بهداشتی مانند صابون، شوینده، دستمال کاغذی و… به خصوص در مکان های کوچکی که امکان نصب طبقات یا قفسه وجود ندارد، باشند.

وان:
در بازار لوازم و تجهیزات حمام و استخر انواع متفاوتی از وان ها در طرح ها و مدل های مختلف ازنوع تک نفره نشسته با ابعاد حدودی ۸۰ * ۱۰۰ گرفته تا وان جکوزی های دونفره خوابیده با ابعاد حداقل ۳ متر مربع یافت می شود که می توان بنا بر هزینه و فضای مورد نظر آنها را خریداری و نصب نمود. لازم به ذکر است که یک وان مناسب باید به اندازه کافی بزرگ باشد اما خارج از انتظاری که از آن می رود (یک نفره یا دونفره بودن، نشسته یا خوابیده بودن) فضای اضافی و غیر لازم نداشته باشد زیرا در این صورت مستلزم پر کردن با حجم زیادی از آب گرم خواهد بود.

از آنجا که در آپارتمان های کوچک که گاهی کل فضای حمام، فقط به چند متر محدود می شود، زیر دوشی و یا کابین دوش به جای وان مورد استفاده قرار می گیرد. معمولا دوش ها فضای کمتری نسبت به حمام ها دارند و در اغلب آپارتمان های کوچک امروزی به جای وان از دوش استفاده می شود. البته حمام ها برای افراد مسن مناسب تر می باشند. زیرا بر خلاف دوش ها که برای شستشوی سریع و سرپایی طراحی شده اند، حمام ها فضای کافی و مناسب برای نشستن و استفاده آرام و طولانی مدت تر از آب و سایرامکانات حمام دارا هستند. هرچند کاربرد وان علاوه بر شستشو می تواند تمدبد اعصاب و یا مصارف طبی مانند ماساژ باشد اما به هر حال کابین ها و زیر دوشی ها جای بیشتری در حمام های کوچک امروزی دارند.

در قسمت کف وان و یا کابین دوش به منظور جلوگیری از لغزندگی، شیار ها و یا فرم های برجسته ای تعبیه شده است و جنس این کابین ها معمولاً از پلی استر بوده و در رنگ های متنوعی یافت می شوند. کابین های L شکل برای قرار گیری در کنج حمام های کوچک بسیار مناسب اند و حداقل فضا را اشغال می نمایند. بهتر برای جلوگیری از ایجاد جرم و کپک، پس از استحمام کابین را خشک نموده و یا به وسیله تهویه رطوبت موجود در حمام را کاهش داد.

شیر آلات:
– آبپاش دوش بایستی در ارتفاع حدودا ً۱۹۰ الی ۲۰۰ سانتی متری نصب شده باشد اما ترجیح آنست که این ارتفاع قابل تنظیم باشد.

– نقطه خروج آب از شیر باید حدود ۱۰ سانتی متر بالاتر از لبه روشویی قرار گیرد چرا که در ارتفاع کوتاه تر، فرد استفاده کننده باید خمش بیشتری به سمت شیر و حوضچه داشته باشد و این با مختصات ارگونومیکی متغایر است، پس به محل نصب و قرار گیری شیر آب توجه نمایید.

به علت سهولت در تنظیم دما و همچنین جلوگیری از هدررفت آب شیر های اهرمی نسبت به انواع گردشی آنها ترجیح داده می شوند. شیرآلات دارای ترموستات گرچه هزینه بالاتری نسبت به شیرآلات معمولی دارند، اما از مزیت بزرگ تری در مقایسه با آنها برخوردارند و آن حفظ همواره دمای آب طبق تنظیماتی است که انجام می گیرد. بنابر این با اینگونه شیرها دیگر لازم نیست تا مقدار زیادی آب تصفیه شده روانه فاضلاب شود تا دمای آب به نقطه مطلوب برسد.

نیازهای نوری:
ایده آل ترین حالت این است که حمام و سرویس های بهداشتی نیز مانند سایر بخش های منزل، روشنایی مورد نیاز خود را در طول روز از نور طبیعی به دست آورند و تنها در هنگام شب به منابع نوری دیگر نیاز پیدا کنند. اما اگر این ایده آل تحقق نیابد می بایست در طول روز نیز از نورهای مصنوعی که توسط طیف وسیعی از لامپ ها و چراغ ها ساخته می شوند استفاده نمود. در حمام و توالت وجود یک نور عمومی با رنگ سفید خنثی یا گرم که از سقف یا یکی از دیوارهای اصلی تابیده شود به همراه یک نور متمرکز زرد در کنار آینه ها (جهت اصلاح و آرایش) نیاز های نوری محیط را پوشش می دهد. اگر در حمام از وان استفاده می شود باید به این نکته توجه نمود که منابع نوری روبروی شخص استفاده کننده قرار نگیرند، زیرا علاوه بر بهم زدن آسایش بصری فرد، می تواند در چشم ایجاد خیرگی نماید که بسیار ناخوشایند بوده و در شرایط مرطوب حمام که امکان لغزنگی وجود دارد خط آفرین نیز می باشد. در چنین مواقعی می توان با استفاده از یک نورافکن ملایم سقفی یا دیواری، نور مستقیم را بر روی دیوار یا سقف تاباند و به این ترتیب به روشنایی عمومی اما غیر مستقیم دست یافت. با این روش علاوه بر تامین روشنایی محیط، فضای بصری آرام تری نیز خلق می شود. اگر فضا و هزینه این امکان را به وجود می آورد که نورپردازی دکوراتیو در حمام انجام گیرد، می توان از نورهای مخفی رنگی با کلید دیمر (تنظیم کننده میزان تابش نور) به منظور دست یابی به یک نورپردازی رمانتیک یا آرام بخش استفاده نمود.

“چند نکته”
– مناسب ترین محل قرارگیری برای حمام، نزدیک به اتاق خواب و توالت است.
– بهتر است حمام و توالت در سمت شمال قرار بگیرند و به طورعادی با نور طبیعی خورشید، روشن و از طریق پنجره با هوای آزاد تهویه گردند.
– داخل و خارج شدن از وانی که عمق بیشتری دارد می تواند خطر آفرین باشد، به خصوص برای کودکان و افراد معلول و یا سالمند. پس هنگام انتخاب وان، به اشخاص استفاده گر و ارتفاع وان توجه نمایید.
– درجه حرارت ۲۲ تا ۲۴ سانتی گراد برای حمام و درجه حرارت ۲۰ سانتی گراد برای توالت ها مناسب است.
– هرگاه متوجه شدید که لوازم و تجهیزات و اکسسوری های داخل حمام یا سرویس بهداشتی نیاز به جرم گیری و گند زدایی دارد هرچه زودتر این کار را انجام دهید و اگرمواد شوینده و ضد عفونی کننده قادر به از بین بردن این جرم ها نبودند، این لوازم را دور بیاندازید. زیرا حتماً به سلامتی شما آسیب خواهند رساند.

وجود تجهیزات زیر در توالت ضروری است:
– یک پریز برق در ارتفاع ۳۰/۱ متری در کنار آینه (برای لوزم برقی)
– آینه و چراغ با نور زرد یا سفید گرم
– میله حوله
– قفسه یا کنسول (ترجیحاً دارای کشو) برای قرار دادن جا مسواکی، لوازم بهداشتی و آرایشی
– جاصابونی
– هواکش یا پنجره جهت تهویه
موارد زیر جزو امکانات یک سرویس بهداشتی محسوب شده و می توان برای داشتن سرویسی کامل تر از آنها استفاده نمود:
گرمکن جانبی یا پکیج حرارتی به شکل خشک کن، قفسه حوله، نگهدارنده کاغذ توالت، خوشبو کننده هوا، کابین برای قرار دادن دارو و انبارکردن لوازم بهداشتی

منبع:وبسایت طراحی صنعتی ایران

تعریف فاضلاب عبارت است از :

آب های آلوده ناشی از فعالیت های انسانی را که باید دفع شود یا به عبارتی دیگر، آب های زائد را فاضلاب می نامند. فاضلاب ترکیبی از آب و مواد جامد است. آب موجود در ۹۹.۹ درصد وزن آن را تشکیل می دهد و فاضلاب در حدود ۰.۱ درصد آن مواد دیگر است. مواد جامد فاضلاب از نظر فیزیکی شامل مواد معلق و مواد محلول است و از نظر شیمیایی به دو دسته مواد آلی و مواد معدنی تقسیم می شوند. علاوه بر مواد خارجی آلی و معدنی، فاضلاب دارای موجودات ذره بینی(میکروب ها، ویروس ها و باکتری ها) نیز هست. از خصوصیات فیزیکی فاضلاب می توان به درجه حرارت، رنگ و بوی فاضلاب اشاره کرد. مهم ترین خصوصیات شیمیایی فاضلاب عبارتند از: مواد آلی و غیرآلی موجود در فاضلاب،